ABD’li tahmincilerin El Niño olayının yılın ilerleyen dönemleri yerine önümüzdeki birkaç ay içinde gerçekleşeceğine dair olasılığı son birkaç hafta içinde önemli ölçüde arttı. Bu durum potansiyel olarak bu yıl birçok küresel ürün için hava görünümünü etkileyecektir.
Eğer gerçekleşirse El Niño, ekvatoral Pasifik Okyanusu’nun yüzey suları normalden yeterince soğuduğunda meydana gelen ve üç sezondur nadir görülen La Niña‘nın ardından gelecek. Ancak bu suların bazıları şu anda alışılmadık derecede sıcak, Tipik olarak çok güçlü El Niño, olayları için ayrılmış dereceye kadar. Bununla birlikte, güçlü bastırıcı ticaret rüzgarları henüz bu sıcaklığın okyanus boyunca dağılmasına ve El Niño‘nun ayağa kalkmasına izin vermedi.
HIZLI ISINMA
Tahminlerin Mayıs-Temmuz döneminde El Niño koşullarına %62 ihtimal vermesiyle, ABD’nin resmi görünümü rüzgarların yakında sakinleşeceğini gösteriyor gibi görünüyor; bu oran geçen ayki yaklaşık %36’lık tahmine göre keskin bir artış gösterdi. El Niño ihtimali birkaç ay sonra daha da artacak, zira Ağustos ayını merkez alan üç aylık dönem için geçen ayki %56’lık orana karşılık şimdi %80’lik bir ihtimal söz konusu.
Geçtiğimiz hafta Peru kıyılarının hemen açıklarında deniz yüzeyi suları normalin 2,7 santigrat derece üzerine çıkmıştır. Anomalinin bu kadar sıcak ya da daha sıcak olduğu en son iki hafta, 2015-16 El Niño olayından önce Temmuz 2015’te ve 1997-98 olayından sonra Haziran 1998’de yaşanmıştı.
Aslında bu sular o yıllardan bu yana hiçbir zaman bu kadar sıcak olmamıştı, bu da mevcut düzenin yoğun potansiyelini vurguluyor. Hem 2015-16 hem de 1997-98, 1982-83 ve daha az ölçüde 1972-73 ile birlikte, esrarengiz güçleri nedeniyle “Süper El Ninolar” olarak kabul edildi.
Ekvator boyunca daha batıda, önemli Nino 3.4 bölgesinde, geçen hafta yüzey suyu sıcaklıklarında herhangi bir anormallik yoktu. Buradaki sıcaklıkların El Niño veya La Niña koşullarını garanti altına almak için yarım santigrat derece veya daha fazla sapması gerekir, ancak resmi olarak sınıflandırılmaları için birkaç aylık bir süre boyunca devam etmeleri gerekir.
Birkaç tahminci 2023 yılında olası bir Süper El Niño görmektedir. Bu en agresif tahminler arasında yer alıyor, ancak Avustralya Meteoroloji Bürosu modeli bu hafta Nino 3.4 anomalisini Ağustos ayında 2 derecenin üzerinde gösterdi. Bu daha önce hiç yaşanmadı ama 1997 ve 2015’te buna çok yaklaşılmıştı.
ÜRÜNLERE OLASI ETKİSİ
Son 70 yılda sadece iki üçlü La Niña meydana gelmiştir (1973-76, 1998-2001). İlkinde dördüncü yılda ılımlı bir El Nino gözlemlenmiş, ikincisinde ise nötr bir ENSO olayı yaşanmıştır, yani bir La Niña döneminin ardından Süper El Niño yaşanmamıştır.
Ancak, güçlü 1972-73 El Niño‘su iki kez tekrarlanan La Niña‘yı takip etmiş ve üç kez tekrarlanan El Niño‘dan önce gelmiştir. Sırf eğlence olsun diye, 1972 mısır mahsulü mükemmeldi ve 1973 çok iyiydi, ancak 1974 çok zayıftı.
El Niño’nun zamanlaması en çok önümüzdeki ay buğday ekimine başlayacak olan Güney Yarımküre’yi etkiliyor. El Niño sırasında genellikle kurak olan Avustralya, üç bereketli buğday hasadından sonra geliyor. El Niño sırasında genellikle yağışlı olan Arjantin, şiddetli kuraklık nedeniyle felaket bir mahsul yılını tamamlıyor.
Mısır ve soya fasulyesi rekoltesi sonuçları da dahil olmak üzere ABD yaz hava durumu, Güney Yarımküre’de olduğu gibi ENSO ile sıkı bir şekilde bağlantılı değildir, ancak piyasa katılımcıları arasında hala sıcak bir konudur. El Niño veya nötr-pozitif ENSO’nun görüldüğü yıllar, 2012 gibi bazı aykırı değerler olsa da, şimdiye kadarki en başarılı ABD mısır mahsullerinden bazılarıyla ilişkilendirilmiştir.
Son birkaç aydır ENSO 1971-72 ile yakın bir seyir izliyor, ancak 2001-02 de karışımızda yer alıyor. Bu senaryo biraz endişe vericidir zira 2002 yılında ABD ovalarında yaşanan kuraklık mahsul verimini büyük ölçüde düşürmüştür.
Son ENSO ölçümleri de 1996-97 ile benzerlik gösteriyor, ancak El Niño 2014’te başlamış ve 2015-16’ya kadar sürmüştü. ABD mısır verimi 1997’de hayal kırıklığı yaratmış ancak çok kötü olmamıştır ve 2015’te ortalamanın biraz üzerinde gerçekleşmiştir. Soya verimi 1997’de iyiydi ve 2015’te ortalamanın biraz üzerindeydi.
Kaynak:
Forecasts start fast-tracking El Nino, though jury still out on ‘super’ event
Gökhan Gürses 